‘Voor als je stuk bent’ is het schrijversdebuut van performance-artieste Schiavone Simson (1997). In deze gedichtenbundel geeft zij op eigentijdse wijze klank aan haar persoonlijke levensthema’s. De meeste gedichten zijn in het Nederlands en een enkele in het, Engels en Surinaams. Ze gebruikt typografische elementen, zoals woordzoekers waar de titel van het hoofdstuk in verborgen zit. Speciaal geschreven voor als je ‘stuk’ bent, met thema’s als depressie, eenzaamheid, liefdesverdriet, onzekerheid en identiteit, want ‘soms moet je stukgaan zodat je weet waar je van gemaakt bent’. Openhartige en directe teksten. Ze neemt je mee in haar lijden, onderzoekt en troost met woorden. Afwisselend zwaar en luchtig: van een realistisch verslag over een aanranding naar een gedicht over een depressie die ‘een dagje mee uitgenomen moet worden’. Ze stelt oprechte vragen, zoals: ‘hoe het voelt om ergens geboren te zijn en daar vandaan te komen'. Afwisselend korte en lange gedichten, zoals het tweeregelig gedicht ‘Alcohol.’ Met stijlvolle zwart-witportretfoto’s van de schrijfster. Voor (jong)volwassenen en jongeren vanaf ca. 15 jaar. Verberg tekst

Het is natuurlijk makkelijk om de lockdown de schuld te geven, maar de bundel van Wout Waanders, die nu tussen de nominaties van de C. Buddingh'-prijs staat, had ik niet eerder onder ogen gehad. Al vraag ik me af of zijn debuut Parkplan me in een boekhandel opgevallen zou zijn. Kan zomaar dat ik het boekje, alleen al vanwege het omslag, voor stadsgids aangezien zou hebben. En dan opent het ook nog eens met een gedetailleerd getekende plattegrond van iets wat het meest wegheeft van een pretpark. Toch een gids?

Allerminst, al biedt het lezen van Parkplan, net als een pretparkbezoek, wel een ontsnapping uit de realiteit. Want de tekeningen (naast ieder gedicht staat een detail uit de plattegrond) brengen een fantasie aan het rollen, die de jonge Waanders in de gedichten ook ongeremd zijn gang laat gaan: 'Een kleine giraffe/ staat in de deuropening/ en vraagt of er hier misschien/ ergens een fietspomp is'.

Het zijn gedichten als surreële scènes waarin dat pretpark minstens evenzeer de vreemde, onbegrijpelijke wereld is, en waarin achter kolderieke taferelen menselijke tragiek kan schuilen, of een verlangen uit de alledaagse sleur te breken: "Toen Felix besefte dat hij/ geen communicatiemedewerker was,/ maar een klein uitgevallen roofvogel,/ waren we net Uden uitgereden."

Hoe anders is het werk van Schiavone, een jonge spoken word-artiest, die met Voor als je stuk bent ook kans maakt op de prijs voor het beste poëziedebuut. Zij toont lichte en donkere kanten van het leven, laat zien hoe ze als jonge vrouw van kleur worstelt met gender, met identiteit, met liefde, eenzaamheid en depressie: "Dat er iemand is die depressies meeneemt voor een/ gezellig dagje uit".

Ook genomineerd zijn de Vlaamse René Smeets met Alles gestolen, met onder meer kritische regels over de moderne tijd - 'Wie spreekt daar nog met luide stem/ in zijn vaste telefoon?' - en Dorien de Wit met Eindig de dag nooit met een vraag (hier eerder besproken). Hoewel er best iets op de keuze aan te merken valt, zou het met Ellen Deck-witz als voorzitter zomaar kunnen dat de jury leesbevordering onder jongeren als geheime agenda had. Hoeveel tienermeisjes zullen niet herkennen wat Schiavone beschrijft, dat een vriendschap stukloopt en dat Snapchat je pijnlijk blijft herinneren hoe leuk het ooit was?

En jongeren aan de poëzie krijgen, dat is ook wat, nee, dat is veel waard.

De winnaar van de C. Buddingh'-prijs voor nieuwe Nederlandstalige poëzie wordt op 11 juni a.s. tijdens het online Poetry International Festival bekendgemaakt. www.poetry.nl.

Toen Felix besefte dat hij

geen communicatiemedewerker was,

maar een klein uitgevallen roofvogel,

waren we net Uden uitgereden.

Hij klom uit het autoraampje en zweefde even

een paar meter boven een akker naast de weg.

Daarna stapte hij weer in. Hij klapperde.

We moesten snel een toren vinden.

Bij de dichtstbijzijnde kerk hebben we

aarzelend afscheid genomen. Ik keek hem na

toen hij naar de dakrand vloog. Zo rustig

als mogelijk ben ik weggereden.

In de maanden daarop verloren we

elkaar uit het oog. Zo gaan die dingen.

Steeds minder veranderingen verbazen me,

steeds vaker word ik erdoor getroost.

Maar ook veranderingen gaan voorbij.

Teamleider Marco kwam deze week vertellen

dat hij Felix bij de gemeente Boekel

had zien zitten, op de pr-afdeling.

Vorige maand was hij weer begonnen.

Tweeëndertig uur, vier dagen in de week.

Alleen op woensdagen zweeft hij nog ergens

hoog boven de Udense vlaktes.

Janita Monna schrijft wekelijks over poëzie

Wout Waanders, Parkplan, Pepper Books; 136 blz. €18,99.

Schiavone, Voor als je stuk bent, Pepper Books; 136 blz. €18,99.

Verberg tekst